ABD Başkanı Donald Trump, Ermenistan ve Azerbaycan liderleri ile Beyaz Saray’da tarihi bir toplantıya imza attı.

İlham Aliyev ve Nikol Paşinyan ile görüşmenin ardından düzenlenen törende yaptığı açıklamada Trump, “Azerbaycan ile Ermenistan arasında barışı sağlamayı başardık. İki ülkenin tüm savaşı sonsuza kadar bitirmeyi kabul ettiler” dedi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, imzalanan bildirinin, yeni bağlantı hatları oluşturacağını, yatırımlar, refah ve istikrar için çok sayıda ülkeye yeni fırsatlar sunacağını vurguladı.

Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise ortak bildirinin, iki ülke arasındaki onlarca yıllık çatışmayı sona erdirecek yolu açacağını ve karşılıklı egemenlik ile toprak bütünlüğüne tam saygı temelinde yeni bir dönemin kapılarını aralayacağını ifade etti.

Hem Paşinyan hem Aliyev, ABD Başkanı Donald Trump’ın Nobel Barış Ödülü’ne layık olduğunu düşündüğünü belirtti.

Anlaşma, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana, 30 yılı aşkın süredir Azerbaycan sınırları içinde yer alan Dağlık Karabağ toprakları üzerinde yaşanan çatışmalar için kilit önemde. Azerbaycan, 2023 yılında askeri operasyonla, bölgeyi tamamen kontrol altına aldı.

AMERİKAN ŞİRKETLERİ ÇALIŞACAK

Anlaşma, ABD’ye “Trump’ın Uluslararası Barış ve Refah Rotası” olarak adlandırılacak ulaşım koridoru üzerinde çalışma hakkı tanıyor. Trump, toplantı sonrası yaptığı açıklamada, “Amerikan şirketlerinin önemli altyapı geliştirmeleri yapmasını bekliyoruz. Bu iki ülkeye girmek için çok istekliler” dedi. Trump, ABD’nin ayrıca enerji, ticaret ve yapay zeka da dahil olmak üzere teknoloji alanlarında iş birliğini artırmak için her iki ülkeyle ikili anlaşmalar imzaladığını da sözlerine ekledi.

Öte yandan anlaşmalar, Azerbaycan ile güvenlik koordinasyonuna ilişkin daha önceki kısıtlamaları da kaldıracak. Aliyev, “Başkana, 1992’de Azerbaycan’a uygulanan kısıtlamaları kaldırdığı için çok minnettarım” dedi.

Trump anlaşmayı diplomatik bir atılım ve ekonomik angajman fırsatı olarak niteliyor.

EN KRİTİK MESELE: ZENGEZUR KORİDORU’NA NE OLACAK?

İki ülke arasındaki en kritik konu, Zengezur Koridoru. Ermenistan‘ın İran sınırındaki topraklarından geçen 43 kilometrelik koridor, Azerbaycan‘ı, sınırötesi toprağı Nahçıvan’a ve Türkiye’ye bağlıyor.

2020’deki ateşkesle, koridorun denetimi Rus istihbarat servisi FSB’ye bırakılmıştı. Zengezur Koridoru, Rusya’ya bölgedeki ticaret yollarını kontrol etme imkanı sağlıyor. Barış anlaşmasıyla Moskova’nın tamamen devre dışı bırakılması planlanıyor ve Rusya’nın yerini Amerika Birleşik Devletleri alacak gibi görünüyor. Zengezur Koridoru ile Moskova, Güney Kafkasya’daki son büyük kartını da kaybediyor.

ABD‘nin katılımı, Rusya’nın Kuzey-Güney Koridoru’nu da tehdit ediyor. Kuzey-Güney Koridoru, Moskova’yı, Azerbaycan üzerinden İran ve Hindistan’a bağlıyor. Batı’nın yaptırımları altındaki Rusya’ya çıkış yolu sağlayan koridoru kaybetmenin, Rus ekonomisi için ağır bir darbe olacağı belirtiliyor.Zengezur Koridoru, Rusya ile İran arasında karadan erişimi de engelleyecek. Muhtemelen ABD, doğrudan İran sınırında varlık gösterecek.

ERMENİSTAN’IN RUSYA’YA BAĞIMLILIĞI ORTADAN KALKACAK

Ermenistan, kara sınırı bulunmamasına rağmen, ticarette büyük ölçüde Rusya’ya bağımlı. Rusya, doğrudan sınırı bulunan Azerbaycan için de önemli ticari partner olmayı sürdürüyor. Zengezur Koridoru, bu mecburiyetleri ortadan kaldıracak. Azerbaycan’ın önemli bir ulaşım ve lojistik merkezi olarak konumunu güçlendirecek.

Ermenistan’a, daha geniş ticaret ağlarına entegre olması, yıpranmış ekonomisini çeşitlendirme ve yabancı yatırımcı çekme fırsatı sunacak.

Koridorun, Türkiye’nin bölgedeki nüfuzunu artırması da bekleniyor.
Türkiye ile Azerbaycan’ı birbirine bağlayacak Zengezur, “Orta Koridor” olarak adlandırılan ticaret yolunun parçası olacak. “Orta Koridor”, Türkiye ve Orta Asya üzerinden Avrupa’dan Çin’e kadar uzanacak.

TÜRKİYE, İRAN VE AB, ANLAŞMA İÇİN NE DEDİ?

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, iki ülke arasında barış için imzalanan ortak deklarasyona ilişkin yaptığı açıklamada, “Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı barışın tesisine yönelik sağlanan ilerlemeden ve bu kapsamda bugün Washington’da kayda geçirilen iradededen mennuniyet duyuyoruz” dedi.

AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, kalıcı barış için önemli bir aşamanın geçilmesinin memnuniyet verici olduğunu söyledi. 

Çelik, “Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın, ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde attıkları imzalar, hem barışı kalıcı hale getirecek hem de çatışmadan beslenen odakların istismar araçlarını ortadan kaldıracaktır. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Güney Kafkasya için ortaya koyduğu barış vizyonu, önümüzdeki dönemde herkesin faydasına olan yeni kazanımları getirecektir” ifadelerini kullandı. 

İran da ABD’nin arabuluculuğunda imzalanan Ermenistan-Azerbaycan barış anlaşmasını memnuniyetle karşıladı ancak özellikle iki ülkeyle olan sınırlarında yabancı müdahaleye karşı uyarıda bulundu.

Bir diğer mesaj Avrupa Birliği’nden (AB) geldi. AB, barış anlaşmasının ilk imzalanmasını ve devletlerarası ilişkilerin kurulmasını “sıcak bir şekilde” karşıladı.

İngiltere, ABD’nin arabuluculuğunda imzalanan Ermenistan-Azerbaycan barış anlaşmasında atılan “cesur adımları” överken NATO, “önemli bir adım” olarak nitelendirdi.