Bu seneki BM Genel Kurulu beklendiği gibi “Filistin Zirvesine” dönüştü ve en önemli sonuçlarından biri İsrail’in artan izolasyonunun tescil edilmesi oldu. Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde kalabalık bir heyetin temsil ettiği BM Genel Kurulu’ndan çıkan şu başlıklar dikkat çekti:

FİLİSTİN’E BÜYÜK TANIMA

Her ne kadar ABD’nin vize vermemesi nedeniyle Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas BM Genel Kurulu’na fiziken katılamasa da Filistin konusu ve İsrail’in sürdürdüğü soykırım politikaları uluslararası gündemin en önemli başlığı oldu.

Fransa ve İngiltere başta olmak üzere 10 önde gelen Batı ülkesinin Filistin’i tanıması ve iki devletli çözüm için baskıyı artırması BM Genel Kurulu’nun en önemli somut sonucu oldu.

193 ülkenin 157’sinin Filistin’i devlet olarak tanıyor olmasının ABD ve İsrail üzerindeki baskıyı artıracağı, Gazze’de ateşkesin sağlanmasının ardından kalıcı çözüm için süreci başlatabileceği yapılan değerlendirmeler arasında.

İsrail’e tam desteği bilinen ABD Başkanı Donald Trump’ın New York’ta aralarında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da olduğu önde gelen 8 İslam ülkesinin lideriyle Gazze konulu toplantı yapmasının da bu gelişmelerle bağlantılı olduğu kaydediliyor.

Trump ve İslam ülkeleri liderlerinin 21 maddelik bir Gazze planını ele aldıkları, kısa sürede bu konuda bir ilerleme sağlanabileceğini ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff açıkladı. Trump’ın Batı Şeria’yı işgal konusunda İsrail’e izin vermediğinin basında yer alması ve Gazze’den belli bir takvimde çekilmesi gibi bir unsurlar da bu planın parçası olarak öne çıktı.

Trump bu konuyu 29 Eylül günü Beyaz Saray’da görüşeceği İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile ele alacağını Erdoğan ile görüşmesi sırasında kamuoyuna duyurdu.

İSRAİL İZOLASYONU

BM Genel Kurulu kapsamında yapılan konuşmalar ve toplantıların hemen hepsi İsrail’in Gazze’de 2023 Ekim ayından bu yana sürdürdüğü katliamlara odaklanması açısından önemli oldu. ABD dışında uluslararası toplumun çok büyük bir çoğunluğu İsrail karşıtı bir pozisyon aldığını açıkça gösterdi ve Filistin meselesinin “iki devletli çözüm” dışında çözümü olmadığını kayda geçirdi.

Başta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere BM kürsüsünden yapılan birçok konuşma, İsrail’in soykırıma dönüşen saldırılarının sona ermesi gerektiğini güçlü ifadelerle dile getirdi.

Guterres, Gazze’de yaşanan ölümler ve yıkımın görev süresi boyunca yaşadığı en büyük trajedi olduğunu belirtirken, hiçbir şeyin Filistinlilerin toplu cezalandırılmasına meşrulaştıramayacağını vurguladı.
İsrail Başbakanı Netanyahu’nun 26 Eylül günü, yani dünya liderlerinin New York’tan ayrılmasının ardında BM Genel Kurulu’na hitap etmesi bekleniyor.

Netanyahu’yu taşıyan uçağın New York’a uçarken benzeri görülmemiş bir rota izlemesi, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) kararlarını tanıyan Fransa ve İspanya gibi ülkelerin hava sahasına girmemeye çalışması da İsrail liderinin hem yalnızlığını hem de korkusunu göstermesi açısından çok dikkat çekici oldu.
UCM, 2024 sonunda Gazze’de işlenen insanlığa karşı suçlar nedeniyle Netanyahu hakkında tutuklama kararı almıştı. ABD, UCM’yi ve kararlarını tanımıyor.

ŞARA 1967’DEN BU YANA BM’DE KONUŞAN İLK SURİYELİ LİDER

BM Genel Kurulu’nu özel yapan gelişmelerden biri de Suriye’nin 1967’den bu yana ilk kez New York’ta temsil edilmesiydi.

8 Aralık 2024’te Beşar Esad yönetimini deviren Ahmed Şara, Suriye’nin geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak BM kürsüsünden uluslararası kamuoyuna hitap etti. Büyük acılar çeken Suriye’nin “yeni ama zorlu bir sayfa” açtığını anlatan Şara, bölgesinde istikrar ve barış arzulayan ülkesine uygulanan tüm yaptırımların kaldırılması çağrısında bulundu.

Şara, başta Türkiye olmak üzere bu süreçte Suriye’ye destek veren ülkelere teşekkürlerini iletirken İsrail ile güvenlik mekanizması üzerinde görüşmelerin sürdüğünü açıkladı. HTŞ lideriyken ABD’nin başına 10 milyon dolar ödül koyduğu Şara’nın ABD ziyareti BM Genel Kurulu’yla da sınırlı kalmadı.

Birçok toplantıya katılan hatta eski CIA Başkanı David Patreus ile forumda konuşan Şara böylece ABD ziyaretini yeni Suriye’yi anlatmak ve destek toplamak amacıyla önemli bir platform kullandı.
Suriye’nin toprak bütünlüğünü koruması, başta YPG olmak üzere ülkedeki silahlı güçlerin yeni kurulan entegrasyonu da Şara ile yapılan görüşmelerde gündemde oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ankara’nın bu yöndeki mesajlarını Türk Evi’nde görüştüğü Şara’ya bir kez daha aktardı.

TRUMP, BM’Yİ ELEŞTİRDİ

Genel Kurulun en çok ilgi çeken konuşması ABD Başkanı Trump tarafından yapıldı.

İkinci başkanlık döneminin bu ilk BM Genel Kurulu konuşmasında BM’yi sert sözlerle eleştiren Trump, göç ve küresel ısınma konularında da başta Avrupa ülkeleri olmak üzere uluslararası toplumu güçlü ifadelerle eleştirdi.

“Göçmenlik ve onların intihar anlamına gelen enerji fikirleri Batı Avrupa’nın ölümü” olacak diye konuşan Trump, küresel ısınma diye bir şey olmadığı iddiasını da bir kez daha dile getirdi.
Trump’ın BM’ye itirazları bu konularla sınırlı olmadı. BM binasına girdiğinde yürüyen merdivenin çalışmaması, konuşmasının yansıtıldığı telepromptrin arızalanması ve konuşmasının Genel Kurul içinde duyulmaması da Amerikan başkanının gündemindeydi.

BM’de kendisine “üçlü sabotaj” yapıldığını savunan Trump, BM’den soruşturma yapmasını ve sorumluları tutuklamasını da istedi.

UKRAYNA SAVAŞINDA ABD POLİTİKA MI DEĞİŞTİRİYOR

BM Genel Kurulu toplantıları sırasında Ukrayna konusu ikinci önemli gündem maddesi olarak yer aldı.

ABD Başkanı Trump’ın Genel Kurulu konuşması ve sonrasında yaptığı açıklamalar, Washington’un Rusya’ya karşı daha farklı bir yaklaşım benimseyebileceği değerlendirmelerine neden oldu.
Yaptırımların Rus ekonomisini çok daha fazla vurmaya başladığını, “kağıttan kaplana” döndüğü değerlendirmesini yapan Trump’ın Ukrayna’nın kaybettiği toprakları geri alabileceğini söylemesi özellikle dikkat çekti.

Moskova’nın tutumundan giderek daha fazla rahatsız olduğunu saklamayan Amerikan Başkanı, NATO ülkelerinin Rusya’dan petrol almayı bırakmaları durumunda Washington’un da sert yaptırımlar uygulamayı düşüneceğini söyledi.

Bu söylemlere karşın ABD’nin henüz Rusya-Ukrayna savaşında izlediği politikayı değiştirme niyetinde olmadığı, Rusya’ya yaptırım uygulanması ya da Ukrayna’ya yeni bir askeri yardım kampanyası başlatması açısından bir karar vermediği yapılan değerlendirmeler arasında.