Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri uzun bir süredir donmuş durumda. Katılım müzakerelerinde yıllardır başlık açılamazken her iki tarafın da yararına olmasına karşın gümrük birliğinin güncellenmesi ve vize serbestisi diyaloğunda da ilerleme sağlanamadı.

İlişkileri son derece olumsuz etkileyen Suriye ve Doğu Akdeniz bunalımlarının yaşandığı 2019-2020 döneminden bu yana bölgede ve dünyada çok şey değişti; ancak bu değişimler Türkiye-AB ilişkilerine tam olarak yansıtılamadı.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla değişen güvenlik ve jeopolitik dengeler, gerilimin NATO’yu da etkileyecek şekilde yayılması olasılığı gibi riskler bile Türkiye-AB arasında istenilen düzeyde bir anlayış birliği yaratmadı.

Bunun altında yatan en temel nedenlerden biri Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) Türkiye ile ikili sorunlarını AB gündemi haline getirmeleri ve Türkiye-AB ilişkilerinin hemen her boyutunu veto etmeleri.

AB içinde birçok önde gelen ülke bu durumdan rahatsız olsa da birlik içi dayanışma ilkesi ve oybirliği kuralı nedeniyle süreci değiştirecek bir adım atamıyorlar.

Ama son dönemde yaşanan gelişmeler kapsamında Ankara ile AB başkentleri arasında kurulan ve özellikle savunma ve güvenlik gibi stratejik alanlarına odaklanan diyalog, taraflar arasında yeni bir siyasi anlayışın inşa edilebileceği değerlendirmelerine neden oluyor.

HAKAN FİDAN AB TOPLANTISINA DAVETLİ

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 19-20 Ekim günlerinde Lüksemburg’da yapılan AB Dış İlişkiler Konsey toplantısına davet edilmesi taraflar arasında son dönemde artan temasların devamı açısından büyük önem taşıyor.

Fidan ve AB’nin güvenlik ve dış politikadan sorumlu komiseri Kaja Kallas ile dün akşam yaptığı görüşmede Türkiye-AB ilişkilerinin temel unsurlarının ele alındığı biliniyor. Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına Fidan, bu temaslarda Türkiye-AB ilişkilerine yeni bir stratejik vizyon kazandırılması gereğini bir kez daha iletti.

Bu vizyon kapsamında ilişkilerin daha kurumsal ve sürdürülebilir bir ortama taşınması Ankara’nın temel beklentilerinden biri. İlişkilerin Yunan-Rum ikilisinin siyasi hesaplarına mahkum edilmemesi de aynı kapsamda dile getirilen unsurlardan biri.

Bu durumun son dönemde güvenlik ve savunma başlığını ilgilendiren konulara yansıyor olması Brüksel’de de çözülmesi gereken bir sorun olarak görülüyor. En somut süreç ise Türkiye’nin Avrupa’nın gereksinim duyduğu savunma sanayi ürünlerinin üretimi için geliştirdiği 150 milyar Euroluk bir fon işlemi gören Avrupa için Güvenlik Eylemi (SAFE) programına katılımı.

Yunanistan’ın vetosuna karşın Türkiye’nin katılmasını isteyenler arasında hem AB Komisyonu’nun hem de aralarında Berlin’in de bulunduğu çok sayıda AB başkentinin olduğu kaydediliyor.

Türkiye’nin insansız hava araçları (drone) konusundaki teknolojik sıçraması ve güçlü üretim kapasitesi, 2027 sonuna kadar tüm Avrupa hava sahasını koruyacak “drone duvarı” oluşturma kararı alan AB açısından da önemli.

ALMANYA LİDERLİK YAPIYOR

Rusya’nın Avrupa’ya tehdidinin giderek artmasından çekinen ve buna karşı silahlanma dahil büyük adımlar atılmasını isteyen ülkelerin başında Almanya geliyor.

Almanya, bu nedenle daha önce silah ambargosu uyguladığı Türkiye’ye Eurofighter Typhoon savaş uçakları da dahil olmak üzere askeri ekipmanların satılmasına yeşil ışık verdi.

Almanya Dışişleri Bakanı Johann David Wadephul’un geçen Cuma Ankara ziyaretinde de bu konular detaylı bir şekilde ele alındı.

Wadephul, NTV’den Deniz Kilislioğlu’na verdiği demeçte, Eurofighter’ların verilmesinin NATO’nun güvenliğine olan katkısına dikkat çekerken nihai anlaşmanın bu sene bitmeden imzalanabileceği bilgisini de verdi.

SAFE programına katılım konusunda fazla ayrıntı vermese de Alman Bakan, Berlin’in bu süreçte Türkiye’nin oynayabileceği rol konusunda kesin bir farkındalık içinde olduğu mesajını vermeyi ihmal etmedi. Bakanın yakında ziyaret edeceği Atina’da da konuyu ele alacağı kaydediliyor.

Ankara’daki diplomatik kaynaklar da SAFE başvurularının sona ereceği 30 Kasım’a kadar yeterli zaman olduğunu, sorunun aşılması için diplomasinin işletileceğini kaydediyorlar. Ancak bu süreçte Türk hükümetinin atması gereken adımlar olduğunu kaydeden kaynaklar, AB ürünlerinin Türkiye üzerinden Rusya’ya yeniden ihracı başta olmak üzere Rus savaş ekonomisine destek olabilecek ticaretin engellenmesine vurgu yapıyorlar.

Türkiye, AB’nin Rusya’ya karşı aldığı yaptırım kararlarına uymuyor ancak bu yaptırımların kendisi üzerinde delinmesine de izin vermiyor. Brüksel, bu konuda Ankara ile iyi bir işbirliği içinde olduğunu saklamıyor.

ALMAN BAŞBAKANI’NIN KRİTİK ZİYARETİ

Bu gelişmelere paralel olarak Almanya Başbakanı Friedrich Werz’in çok yakında Türkiye’ye gelecek olması kritik bir gelişme olarak görülüyor. Bu ziyaretin sadece Türkiye-Almanya ikili ilişkileri açısından değil AB süreci açısından da önemli olduğu diplomatik kaynaklarca dile getiriliyor.

Rusya’nın Avrupa’ya giderek daha büyük bir tehdit haline gelmesi ve daha büyük ekonomik maliyetlere yol açtığı bir süreçte Almanya başta olmak üzere kıtanın önde gelen ülkelerinin Türkiye’yi daha fazla yanlarına çekme arayışında olduğu kaydediliyor.

Kaynaklar, bu yaklaşımın somut bir siyasete dönüştürülmesi ve özellikle Ankara’nın AB’den uzun süredir beklediği adımların atılması konusunda irade gösterilmesi gerektiğini vurguluyorlar.

Alman Başbakanı’nın Türkiye ziyareti bu beklentiler ve ilişkilerin yeni bir bakış açısıyla ele alınması açısından kritik bir önem taşıyor.

Kaynak: NTV