ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve geldiğinden bu yana belki de en çok tutarsızlık ve belirsizlik gösterdiği konu Rusya-Ukrayna savaşı oldu.

Ateşkesin sağlanması için taraflarla sayısız kez görüşen Trump, en son geçen hafta önce 16 Ekim’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefonda daha sonra da 17 Ekim’de Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Beyaz Saray’da yüz yüze görüştü.

Trump’ın bu yoğun diplomatik trafiğinden iki somut sonuç çıktı: Putin ile iki hafta içerisinde Budapeşte’de zirve düzenlenmesi ve Ukrayna’nın çok istediği Tomahawk füzelerinin verilmeyecek olması.

Dahası Trump-Zelenski görüşmesinin hiç de iyi geçmediği, Trump’ın Ukrayna liderine ağır sözlerle yüklenip Donetsk bölgesinden vazgeçmemesi durumunda Rusya’nın Ukrayna’yı mahvedeceği tehdidinde bulunduğu Amerikan basınına yansıdı.

Trump’ın daha da ileri giderek masadaki haritayı yırtıp, “Bunu görmekten bıktım” dediği de haberlerde yer aldı.

Amerikan Başkanı’nın savaşın seyrini değiştirebilecek önemde görülen Tomahawk füzelerini Ukrayna’ya vermemesi de işin içine katıldığında Rusya’nın geçen haftaki süreçten karlı çıktığı değerlendirmeleri öne çıktı.

Bu hafta içinde yaşananlar ise durumu tersine çevirecek gelişmelere sahne oldu.

TRUMP ZİRVEYİ İPTAL ETTİ, YAPTIRIM KARARI AÇIKLADI

ABD Başkanı 22 Ekim’de yaptığı açıklamayla Putin ile görüşmeyi iptal ettiğini açıkladı.

Putin’le “boşuna” bir görüşme yapmayacağını, sürecin somut bir ilerleme getireceğine inanmadığı için zirveyi iptal ettiğini kaydeden Trump, bu açıklamasından bir gün sonra da Rusya’nın önde gelen iki petrol şirketine Lukoil ve Rosneft’e yaptırım kararını aldı.

Böylece Trump, ikinci görev süresinden bu yana Rusya’ya ilk kez yaptırım uygulamış oldu. Ancak Amerikan Başkanı, daha önce birçok kez tehdit etmiş olsa da Rusya’dan petrol alan ülke ve şirketlere ikincil yaptırımları bu süreçte devreye sokmadı.

Buna rağmen Kremlin’den gelen sert yanıtlar, Trump-Putin arasında tutulmaya çalışılan diyaloğun olumsuz etkilenebileceğini gösterdi. Trump’ın göreve geldiğinden bu yana Putin ile ilk kez bu kadar net ters düşmesi başta Zelenski olmak Avrupa’da bir çok liderin uzun süredir görmek istediği bir tabloyu da ortaya koydu.

MOSKOVA’NIN ESNEKLİK GÖSTERMEMESİ EN ÖNEMLİ NEDEN

Trump’ın Putin ile zirveyi iptal etmesinin en önemli nedenleri arasında Kremlin ile zirve gündemine ilişkin yapılan ön görüşmelerden alınan olumsuz hava yer alıyor.

Budapeşte’de yapılacak zirve öncesinde yapılan hazırlık görüşmelerinde Kremlin’in ateşkes konusunda yapıcı bir tavır takınmadığı, Ukrayna’dan talepleri konusunda maksimalist olmaya devam ettiği basında yer alan haberlere yansıdı.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un hafta başında telefonda yaptıkları görüşmede, Rus bakanın ateşkes seçeneğini dışladığı ve Ukrayna’nın savaş nedeni olan konularda adım atması gerektiği görüşünü savunduğu kaydedildi.

Lavrov’un Trump-Putin arasında Alaska’da yapılan zirveden bu yana pozisyonunun değişmediğini de muhatabına aktardığı bildirildi.

Rusya’dan alınan bu sinyaller üzerine Trump’ın Budapeşte görüşmesini iptal edeceği 21 Ekim’de Beyaz saray kaynaklarınca dile getirilmeye başlandı.

Moskova’nın bu tavrının arkasında Trump’ın Zelenski ile görüşmesinde “Ukrayna ordusunun güçlüklerle mücadele ederken Rus ordusunun sahada galip gelmeye daha yakın olduğu” görüşünü dile getirmesi yattığı kaydediliyor.

Trump’ın sabrının sona geldiği ve nasıl olursa olsun bir anlaşma için Ukrayna’ya baskı yapacağı düşüncesinin Moskova’nın esneklik göstermemesinde bir etken olduğu da belirtiliyor.

Putin’in bu süreçteki ilk amacının Tomahawk ve benzeri üst düzey teknolojik silahların Ukrayna’ya verilmesini engellemek olduğu, bunu da telefon görüşmesinde sağladığına da dikkat çekiliyor.

AVRUPA DİKEN ÜSTÜNDE

Trump’ın bu süreçte tamamen Rusya yanlısı bir pozisyon almasından ve Ukrayna’yı desteklemekten vazgeçmesi olasılığından büyük endişe duyan Avrupa, Budapeşte zirvesinin duyurulduğu andan itibaren diplomatik teyakkuza geçti.

Trump ile görüşmesi kötü geçen Zelenski, hafta boyunca Avrupa başkentlerinde boy gösterdi ve dün akşam da AB liderler zirvesine davet edildi. Avrupa, bir yandan Ukrayna’ya desteğin süreceği mesajını verirken ABD Başkanı’ndan Putin’in elini güçlendirecek adımlar atmasından duydukları kaygıyı dile getirdiler.

NATO Genel Sekreteri Rutte’nin 21-22 Ekim günlerinde Washington’a yaptığı ziyaret ise tüm bu kaygıların Beyaz Saray’a doğrudan iletilmesi için önemli bir gelişme oldu. Rutte, savaşın bu çok kritik anında Ukrayna’ya desteğin zayıflatılmaması mesajını verdi ve Trump liderliğindeki ABD ile bu süreçte işbirliğinin süreceğine olan inancını dile getirdi.

Trump da Rutte ile görüşmesinde Budapeşte zirvesini iptal ettiğini onayladı ve bundan bir gün sonra da yaptırım kararını açıkladı.

YAPTIRIM KARARI NASIL ETKİLER?

ABD’nin yaptırım kararı Rusya’nın en önemli iki petrol şirketi Lukoil ve Rosneft’i hedef alıyor. ABD Hazine Bakanlığı’nın açıklamasına göre, bu iki şirket ve iştiraklerinin ABD’deki varlıkları dondurulacak ve ABD’li kişiler bu şirketlerle çalışamayacak.

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Rusya’nın savaşı finanse etmede önemli işlev gören bu şirketlere uygulanan yaptırımların önemli bir adım olduğunu, gerekirse başka önlemlerin de alınacağını kaydetti.

Lukoil ve Rosneft, Rusya’nın petrol ihracatının yaklaşık yarısını karşılıyor. Ayrıca petrol sahalarının keşfedilmesi, işletilmesi ile pazarlanmasının yanı sıra rafineri işletilmesi de portföyleri arasında.

Uzmanlara göre, yaptırımların bu şeklinin Rusya üzerindeki etkisi minimal olacak. Eğer ancak ABD Başkanı ikincil yaptırım uygulama kararı alıp Rusya’dan petrol alan ülke ve şirketlere yaptırım uygulanması adımını atarsa etkili bir hamle olacağı yapılan değerlendirmeler arasında. Trump’ın henüz bu noktada olmadığı ancak Rusya’nın uzlaşma konusunda sinyal vermemesi durumunda bu seçeneği devreye sokacağı kaydediliyor.

Kaynak: NTV